• Data: 2024-05-13 • Autor: Eliza Rumowska
W przypadku spraw dotyczących zasiedzenia służebności przesyłu istotne jest nie tylko ustalenie momentu nabycia nieruchomości, ale przede wszystkim daty instalacji urządzeń przesyłowych na danym terenie. W Kodeksie cywilnym znajdują się szczegółowe przepisy, które regulują tę kwestię. W niniejszym artykule przyjrzymy się im bliżej. Jako przykład posłuży nam sprawa pana Dariusza.
Pan Dariusz w 1990 r. nabył nieruchomość. Przez teren jego10-arowej działki jest poprowadzony znacznej wielkości (2 × rura 1400 cm) kanał ściekowy i dzieli działkę na pół. W związku z tym pan Dariusz zadał nam dwa pytania: „Czy mogę żądać od wodociągów miejskich ustalenia służebności gruntu, a co za tym idzie rekompensaty finansowej? Czy wodociągi mogą walczyć o zasiedzenie?”.
W opisanej sprawie istotna dla ustanowienia służebności czy też stwierdzenia jej nabycia przez zasiedzenie jest nie tyle data nabycia przez pana Dariusza nieruchomości, ile data posadowienia na tym gruncie urządzeń przesyłowych, o których mowa w art. 49 Kodeksu cywilnego, i posiadana w tym zakresie przez operatora dokumentacja projektowo-budowlana.
Dlatego warto w pierwszej kolejności wezwać przedsiębiorstwo do wykazania, na jakiej podstawie i od kiedy posadowiono owe magistrale przesyłowe. Dopiero na podstawie tych informacji można zdecydować, jakie szanse powodzenia ma wniosek o ustanowienie służebności przesyłu, a jakie szanse ma operator w zakresie zasiedzenia tej służebności.
Kodeks cywilny w zakresie regulacji tych instytucji (służebności przesyłu i zasiedzenia) stanowi:
„Art. 3051 [Służebność przesyłu]
Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Art. 3052 [Roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu]
§ 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.
Art. 3053 [Przejście na nabywcę; wygaśnięcie]
§ 1. Służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.
§ 2. Służebność przesyłu wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa.
§ 3. Po wygaśnięciu służebności przesyłu na przedsiębiorcy ciąży obowiązek usunięcia urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, utrudniających korzystanie z nieruchomości. Jeżeli powodowałoby to nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.
Art. 3054 [Odpowiednie stosowanie]
Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych”.
Co powoduje zastosowanie poniższej reguły:
„Art. 292 [Zasiedzenie służebności gruntowej]
Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio”, tzn. odpowiednio stosuje się instytucję zasiedzenia nieruchomości wg poniższych regulacji:
„Art. 172 [Przesłanki zasiedzenia]
§ 1. Posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie).
§ 2. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.
§ 3. (uchylony).
Art. 173 [Bieg zasiedzenia w stosunku do małoletniego]
Jeżeli właściciel nieruchomości, przeciwko któremu biegnie zasiedzenie, jest małoletni, zasiedzenie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletności przez właściciela.
Art. 174 [Zasiedzenie ruchomości]
§ 1. Posiadacz rzeczy ruchomej niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w złej wierze.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do rzeczy wpisanej do krajowego rejestru utraconych dóbr kultury.
Art. 175 [Odpowiednie stosowanie przepisów o przedawnieniu]
Do biegu zasiedzenia stosuje się odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszczeń.
Art. 176 [Doliczenie posiadania poprzednika]
§ 1. Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.
§ 2. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza”.
Pan Dariusz powinien więc na podstawie tych przepisów wezwać operatora do pisemnego określenia wskazanych przeze mnie istotnych okoliczności.
Przypadek pana Kowalskiego
Pan Kowalski, właściciel działki w malowniczej okolicy, pewnego dnia odkrył, że na jego terenie, bez jego wiedzy i zgody, została zainstalowana linia energetyczna. Okazało się, że przedsiębiorstwo energetyczne, powołując się na dokumentację projektowo-budowlaną, posadowiło urządzenia przesyłowe na jego gruncie kilka lat wcześniej, jeszcze zanim zakupił działkę. Pan Kowalski, zaniepokojony tą sytuacją, zażądał od przedsiębiorstwa dowodu, że linię poprowadzono zgodnie z prawem. Skonsultował się również z prawnikiem, aby ustalić, czy w takim przypadku możliwe jest ustanowienie służebności przesyłu.
Historia pani Nowak
Pani Nowak, mieszkanka niewielkiej wioski, niespodziewanie dowiedziała się, że przez jej posesję zostanie przeprowadzona nowa linia gazowa. Przedsiębiorstwo gazowe poinformowało ją, że w tej sytuacji konieczne będzie ustanowienie służebności przesyłu. Dzięki dokładnemu zbadaniu podstaw prawnych i negocjacjom pani Nowak uzyskała odpowiednie wynagrodzenie za ustanowienie służebności na jej nieruchomości, co umożliwiło realizację projektu bez naruszania jej interesów.
Sprawa rodziny Wiśniewskich
Do rodziny Wiśniewskich należała działka, przez którą przechodziły kable światłowodowe. Firma powołała się na zasiedzenie służebności przesyłu, twierdząc, że ich kable funkcjonowały na tym terenie od dziesięcioleci. Rodzina Wiśniewskich, początkowo zaskoczona, poprosiła o pomoc radcę prawnego, który pomógł im w przeanalizowaniu sytuacji prawnej. Ostatecznie, po długich rozmowach, udało się dojść do porozumienia, które zabezpieczyło zarówno interesy rodziny, jak i potrzeby przedsiębiorstwa.
Sprawy dotyczące służebności przesyłu i zasiedzenia niekiedy są skomplikowane. Do ich rozstrzygnięcia niezbędna jest znajomość przepisów Kodeksu cywilnego. Warto pamiętać, że tylko dzięki odpowiedniemu podejściu i zastosowaniu się do procedur prawnych można osiągnąć satysfakcjonujące rozwiązanie dla obu stron.
Potrzebujesz wsparcia w sprawach związanych z służebnością przesyłu lub zasiedzeniem? Skorzystaj z naszych porad prawnych online oraz profesjonalnego przygotowania pism. Nasi eksperci pomogą Ci zabezpieczyć Twoje interesy. Już dziś opisz nam swój problem w formularzu umieszczonym pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
Zapytaj prawnika
