• Data: 2025-01-24 • Autor: Artykuł Partnera
Darowizna działki to jeden z najczęściej wybieranych sposobów przekazania nieruchomości najbliższym członkom rodziny. Jest to czynność prawna, która dla swej ważności wymaga specjalnej formy. Umowę darowizny nieruchomości może sporządzić notariusz po dostarczeniu przez strony odpowiednich dokumentów. Osoby obdarowane, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, mają obowiązek zapłaty podatku od spadku i darowizn. Jednak przepisy przewidują możliwość całkowitego zwolnienia obdarowanego z tego obowiązku.
Darowizna działki to rodzaj umowy cywilnoprawnej, której celem jest nieodpłatne przeniesienie własności nieruchomości na inną osobę bądź instytucję. Stronami umowy są Darczyńca (osoba, która zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia) i Obdarowany. Zgodnie z polskim prawem, aby umowa darowizny nieruchomości była ważna, musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Notariusz na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów sporządza dokument, w którym szczegółowo opisuje przedmiot darowizny, oraz ich prawa i obowiązki stron umowy.
Zgodnie z przepisami prawa jeśli darczyńca znajdzie się w trudnej sytuacji finansowej, zanim darowizna zostanie przekazana, ma prawo odwołać umowę darowizny. Natomiast w przypadku, gdy Darczyńca popadnie w niedostatek po przekazaniu darowizny, obdarowany jest zobowiązany do zapewnienia mu środków niezbędnych do życia w części odpowiadającej przekazanym wcześniej środkom. Obowiązek ten ma na celu ochronę darczyńcy i zapewnienie mu podstawowego zabezpieczenia w razie nagłego pogorszenia sytuacji materialnej.
Darczyńca ma prawo odwołać darowiznę w przypadku, gdy obdarowany dopuścił się wobec niego rażącej niewdzięczności. W takiej sytuacji obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny zgodnie z zasadami dotyczącymi bezpodstawnego wzbogacenia. Również spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności jeżeli darczyńca w chwili śmierci miał prawo do odwołania darowizny, lub gdy obdarowany umyślnie przyczynił się do śmierci darczyńcy, wywołując rozstrój zdrowia lub pozbawiając go życia.
Zgodnie z przepisami prawa, umowa darowizny nieruchomości wymaga zachowania szczególnej formy – aktu notarialnego. Jest to dokument, który formalnie potwierdza wolę darczyńcy i obdarowanego, a także zapewnia zgodność procesu z przepisami prawa. Aby dokonać darowizny nieruchomości, konieczna jest wizyta w kancelarii notarialnej, gdzie notariusz sporządza akt notarialny. Do dokumentu tego załącza wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wpis zmian w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości.
Wniosek o dokonanie wpisu do księgi wieczystej jest składany przez notariusza w formie elektronicznej w dniu zawarcia umowy darowizny. Obdarowany nabywa pełne prawo własności nieruchomości już w chwili podpisania aktu notarialnego, natomiast wpis do księgi wieczystej, realizowany później przez sąd, służy jedynie formalnemu zatwierdzeniu tej zmiany. Dzięki temu rozwiązaniu sporządzenie umowy darowizny nie tylko spełnia wymogi obowiązujących przepisów prawa, ale także gwarantuje stronom pełne bezpieczeństwo oraz przejrzystość w kwestiach prawnych, co minimalizuje ryzyko potencjalnych sporów dotyczących własności nieruchomości i pozwala na sprawne zakończenie całego procesu.
Aby sporządzić umowę darowizny działki w formie aktu notarialnego, konieczne jest dostarczenie szeregu dokumentów. Strony muszą w pierwszej kolejności przedstawić notariuszowi ważne dokumenty tożsamości. Kluczowym elementem jest podstawa nabycia nieruchomości przez darczyńcę, która może być udokumentowana jednym z następujących dokumentów: wypisem aktu notarialnego (na przykład umowy sprzedaży, darowizny), prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktem poświadczenia dziedziczenia. Konieczne jest również dostarczenie zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego, które potwierdzi, że podatek od spadków i darowizn został uregulowany, nabycie jest zwolnione z opodatkowania lub zobowiązanie podatkowe wygasło z powodu przedawnienia.
Dodatkowo w przypadku darowizny działki należy dostarczyć dodatkowe dokumenty, w tym numer księgi wieczystej, jeżeli została założona, oraz aktualny wypis z rejestru gruntów dla wszystkich działek znajdujących się w księdze wieczystej. Jeżeli w wyniku darowizny nastąpi wydzielenie nowej działki, należy dostarczyć zarówno wypis z rejestru gruntów, jak i wyrys z mapy ewidencyjnej. Gdy przedmiotem darowizny jest działka, która uległa podziałowi, a czynność ta nie została ujawniona w księdze wieczystej, konieczne będzie przedłożenie wyciągu z wykazu zmian gruntowych. Brak któregokolwiek z nich może opóźnić przygotowanie aktu notarialnego i finalizację transakcji. Dlatego warto wcześniej skonsultować się z notariuszem, który pomoże określić, jakie dokumenty są niezbędne w danej sytuacji.
Wysokość podatku od darowizny działki jest uzależniona od wartości rynkowej nieruchomości oraz od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Zgodnie z polskim prawem, darowizny podlegają regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn, a podstawę opodatkowania stanowi wartość nieruchomości, którą strony określają w umowie. Darowizny o wartości mieszczącej się w granicach kwoty wolnej od podatku są zwolnione z opodatkowania, przy czym wysokość tej kwoty zależy od grupy podatkowej, do której należy obdarowany. Podatek od spadków i darowizn należy uiścić, jeśli wartość darowizny przekracza określone limity przewidziane w ustawie. W takiej sytuacji obdarowany ma obowiązek zgłoszenia darowizny do właściwego Urzędu Skarbowego. Brak spełnienia tego obowiązku może skutkować nałożeniem sankcji przez organy podatkowe
Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn wyróżniono trzy grupy podatkowe:
Dodatkowo istnieje tzw. Grupa 0, do której zalicza się najbliższe osoby. Przynależność do tej grupy uprawnia po spełnieniu określonych warunków do całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Osoby najbliżej spokrewnione z darczyńcą – wchodzące w skład tzw. grupy zerowej są całkowicie zwolnione z podatku. Do tej grupy należą: małżonkowie, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), rodzeństwo, ojczym, macocha oraz pasierbowie. Aby skorzystać z tego zwolnienia, obdarowany jest obowiązany zgłosić otrzymanie darowizny do właściwego Urzędu Skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Zgłoszenie to dokonuje się poprzez złożenie formularza SD-Z2.
Koszt sporządzenia umowy darowizny działki u notariusza zależy od kilku czynników, w tym od taksy notarialnej, której wysokość jest ustalana indywidualnie z klientem, oraz opłaty za wypisy aktu notarialnego, wynoszącej 7,38 zł brutto za każdą rozpoczętą stronę. Na cenę umowy darowizny składają się również podatek od spadków i darowizn, obliczany zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn oraz opłata sądowa za dokonanie wpisu własności w księdze wieczystej.
Aby umowa darowizny mogła wywołać skutki prawne, konieczne jest jej zawarcie w formie aktu notarialnego. Notariusz, który odpowiada za sporządzenie takiej umowy, czuwa nad jej zgodnością z obowiązującymi przepisami prawa. Dodatkowo notariusz jest zobowiązany do złożenia wniosku do sądu wieczystoksięgowego o dokonanie zmian w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości. Obdarowani są zobowiązani do zapłaty podatku od spadków i darowizn, którego wysokość jest ustalana w zależności od wartości darowizny oraz stopnia pokrewieństwa z darczyńcą. Jest to podatek progresywny, co oznacza, że im dalsze pokrewieństwo, tym wyższa stawka podatkowa. Jednak osoby najbliższe, takie jak małżonek, dzieci czy rodzice, mogą zostać całkowicie zwolnione z obowiązku podatkowego, pod warunkiem że zgłoszą darowiznę do właściwego Urzędu Skarbowego w terminie 6 miesięcy od jej otrzymania.
Zapytaj prawnika
.jpg "Jak skutecznie rozwiązać spór o dostęp do studzienki kanalizacyjnej na działce sąsiada?")