• Autor: Eliza Rumowska
Posiadam działkę przeznaczoną pod zabudowę jednorodzinną, niestety w jej centralnej części znajduje się słup średniego napięcia i przebiega linia napowietrzna. Zwracałem się do zakładu energetycznego w tej sprawie, dosyłając żądane przez nich dokumenty i po długim czasie dostałem odpowiedź, że linia została wybudowana przez poprzednika zakładu w czasach, gdy nie uzyskiwano zgody przy wnioskowaniu o pozwolenie na budowę. Aktualnie zakład twierdzi, że nabył prawo do służebności przesyłu na podstawie zasiedzenia. W księdze wieczystej nie ma zapisu o służebności. Przeczytałem w jakimś orzeczeniu SN, że zakłady energetyczne nie mogą się powoływać przy zasiedzeniu na okres sprzed 1989 r., więc nie minęło jeszcze 30 lat, aby uzyskać zasiedzenie w złej wierze. Jak mogę pozbyć się słupa energetycznego z działki?
W niejednym ze swych orzeczeń SN stwierdzał, że operatorzy przesyłowi nie mogą się (tylko co do zasady) powoływać przy zasiedzeniu na okres sprzed 1989 roku, więc (tylko co do zasady) nie minął jeszcze okres 30 lat, by uzyskać można było zasiedzenie w złej wierze.
Między innymi Sąd Najwyższy wskazał w swych orzeczeniach datę, od której biegnie termin samoistnego posiadania przez przedsiębiorstwa przesyłowe, tj. 1 luty 1989 r. Najpełniej obrazuje to jeden z wyroków Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 grudnia 2009 r. IV CSK 291/2009:
„W okresie przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu cywilnego (ustawa z dnia 31 stycznia 1989 r. Dz. U. 1989 r. Nr 3 poz. 11), znoszącej zasadę tzw. jednolitej własności państwowej, czyli przed dniem 1 lutego 1989 r. państwowe osoby prawne (tym przedsiębiorstwa państwowe) wykonywały uprawnienia związane z własnością nieruchomości wprawdzie we własnym imieniu, ale na rzecz Skarbu Państwa, jako jedynego dysponenta własności państwowej. Dlatego też skutki prawne związane z posiadaniem samoistnym w tamtym okresie przez przedsiębiorstwo państwowe nieruchomości mogły powstać tylko na rzecz Skarbu Państwa, a nie na rzecz tego przedsiębiorstwa (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2003 r. V CK 24/2003 LexPolonica nr 1631602). Konsekwencją tamtego stanu prawnego jest stanowisko, wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 10 lipca 2008 r. III CSK 73/2008 LexPolonica nr 1931045 oraz z dnia 16 września 2009 r. II CSK 103/2009 LexPolonica nr 2078069, że przedsiębiorstwa państwowego nie można uznać w okresie do 1 lutego 1989 r. za samoistnego posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności gruntowej (art. 352 k.c.).”
Jednak orzecznictwo nie jest jednorodne – mogłabym przytoczyć także orzeczenia SN przytakujące, że operator ma prawo zasiedzieć służebność sprzed 1989 r. Kodeks cywilny stanowi bowiem:
„Art. 305 [Odpowiednie stosowanie]
Do służebności przesyłu stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.”
„Art. 292. [Zasiedzenie służebności gruntowej]
Zobacz też: Wymiana słupów energetycznych
Służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.”
W związku z:
„Art. 176. [Doliczenie posiadania poprzednika]
§ 1. Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści.”
Dlatego w drodze wyjątku ci operatorzy przesyłowi, którzy dysponują dokumentacją danego odcinka infrastruktury, zazwyczaj przekazując mienie także dokonywali przekazania – było to przekazanie przez przedsiębiorstwa państwowe (SP) na rzecz prywatnych operatorów infrastruktury przesyłowej. Nie można jednak traktować jako dowód na to ogólnej formułki, że cały majątek… itd. To z konkretnego dokumentu ma wynikać, że w określonej dacie nastąpiło przekazanie spornej infrastruktury.
Z opisu sprawy wynika, że infrastruktura może nie posiadać dokumentacji techniczno-budowlanej. Dlatego warto w Pana przypadku dogłębnie zbadać w urzędzie gminy właściwym do miejsca położenia nieruchomości, czy taka dokumentacja istnieje, bowiem w przeciwnym razie uzasadnione byłoby zgłoszenie do PINB (Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego), iż położona infrastruktura stanowi samowolę budowlaną.
Co do wpisu w księdze wieczystej i samego zasiedzenia – jeżeli operator podnosi zarzut zasiedzenia, winien on do celów dowodowych okazać się postanowieniem stwierdzającym nabycie służebności przesyłu przez zasiedzenie. Oczywiście musi mieć jednak Pan na uwadze dwa negatywne (z Pana punktu widzenia) aspekty całej sprawy:
„Rozdział III. Służebność przesyłu
Art. 305(1). Nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Art. 305(2). § 1. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.
§ 2. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.
Art. 305(3). § 1. Służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1.
§ 2. Służebność przesyłu wygasa najpóźniej wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa.
§ 3. Po wygaśnięciu służebności przesyłu na przedsiębiorcy ciąży obowiązek usunięcia urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1, utrudniających korzystanie z nieruchomości. Jeżeli powodowałoby to nadmierne trudności lub koszty, przedsiębiorca jest obowiązany do naprawienia wynikłej stąd szkody.”
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
Zapytaj prawnika
