• Data: 2024-11-11 • Autor: Katarzyna Talkowska-Szewczyk
W wyniku zamiany zostałem właścicielem nieruchomości obciążonej i władnącej – prawo przejazdu i przechodu (konfuzja). Jak mam się pozbyć wpisów z działu III księgi wieczystej? Czy mam składać oświadczenie sam sobie i potwierdzać podpis przez notariusza? Czy wpis z księgi zostanie usunięty automatycznie po złożeniu wniosku do sądu wieczystoksięgowego?
Uprzejmie wskazuję, że podstawą prawną do udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2023 r., poz. 1610). Zgodnie z art. 247 Kodeksu cywilnego „ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej”.
Wyżej wskazany przepis wyraża zasadę wygaśnięcia prawa rzeczowego ograniczonego, które następuje w momencie przejścia tego prawa na właściciela rzeczy obciążonej albo nabycia prawa własności rzeczy obciążonej przez uprawnionego – konfuzja (confusio). Przyczyną przyjętego przez ustawodawcę rozwiązania jest fakt, że prawa rzeczowe ograniczone zawsze muszą obciążać rzecz cudzą należącą do innej osoby. Konfuzja polega więc na tym, że dochodzi do zlania się uprawnień wynikających z prawa rzeczowego i prawa własności rzeczy obciążonej w rękach jednej osoby. Ze względu na to, że uprawnienia wynikające z prawa rzeczowego ograniczonego mieszczą się w zakresie prawa własności, którego zasięg jest większy na skutek ich połączenia, szersze z uprawnień pochłania węższe, prowadząc do wygaśnięcia tego ostatniego.
Unicestwienie prawa rzeczowego w wyniku konfuzji nastąpi, jak wyżej wspomniano, w każdej sytuacji, w której prawa przysługujące uprawnionemu zleją się z prawem własności rzeczy, niezależnie od podstawy prawnej tej czynności. Wchodzą tu więc w grę wszelkie sposoby nabycia własności przedmiotu obciążonego i wierzytelności, nie tylko umowne, ale także mające swe źródło poza dokonaną czynnością prawną, np. zasiedzenie, spadkobranie. Dla skuteczności wygaśnięcia prawa rzeczowego ograniczonego na skutek konfuzji nie ma potrzeby składania jakichkolwiek oświadczeń woli przez osoby zainteresowane.
Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2023 r., poz. 1984) Wpis może być dokonany na podstawie dokumentu z podpisem notarialnie poświadczonym, jeżeli przepisy szczególne nie przewidują innej formy dokumentu. W ust. 1 wprowadzono wymaganą formę dokumentu, który stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej. Formą tą jest – co do zasady – forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. Podkreślić należy, że art. 31 ust. 1 odnosi się do wpisów zarówno deklaratoryjnych, jak i konstytutywnych. Przepis w całości ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Przedmiotowy przepis ma charakter proceduralny tj. wyznacza regulacje przeznaczoną dla sądu wieczystoksięgowego. Zwrócić należy uwagę na przepis odnoszący się do formy „z podpisem notarialnie poświadczonym”. Przepis odwołuje się do dokumentów z podpisem notarialnie poświadczonym. Dokumenty te mogą obejmować nie tylko oświadczenia woli, lecz także oświadczenia innego rodzaju, np. oświadczenia wiedzy (arg. lege non distinguente). Oświadczenia takie nie muszą per se wywoływać skutków materialnoprawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku prawnego.
Przedmiotowa regulacja określa minimalny standard dowodowy w postępowaniu wieczystoksięgowym. Standard ten spełniają dokumenty sporządzone – co najmniej – w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (z zastrzeżeniem przepisów szczególnych). Forma ta obowiązuje na potrzeby uzyskania wpisu w księdze wieczystej (ad intabulationem). Nie powinna być kwalifikowana jako forma czynności materialnoprawnej (ad eventum). Należy ją uznać za konstrukcję autonomiczną w prawie polskim (tak trafnie M. Grochowski, Przedmiot..., s. 101 i n.).
W kontekście powyższego wystarczające będzie przedłożenie do wniosku o wykreślenie prawa z aktów notarialnych, z których wynika konfuzja praw. Wpis w księdze zostanie usunięty na mocy prawomocnego postanowienia sądu.
Pan Jan zamienił się z sąsiadem działkami. W wyniku tej transakcji, stał się właścicielem zarówno działki obciążonej służebnością przejazdu, jak i działki, której służebność przysługiwała. Ponieważ oba prawa, służebność i własność, skupiły się w jego rękach, prawo przejazdu wygasło z mocy prawa (konfuzja). Pan Jan musi teraz złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego o wykreślenie wpisów z działu III księgi wieczystej, nie musząc składać oświadczeń notarialnych.
Pani Anna odziedziczyła po rodzicach dwie działki – jedną obciążoną służebnością drogi koniecznej, drugą, która miała z tej drogi korzystać. Po nabyciu obu działek służebność wygasła na skutek konfuzji, ponieważ prawa zlały się w rękach jednej osoby. W tej sytuacji, aby wykreślić służebność z księgi wieczystej, Pani Anna wystąpiła do sądu wieczystoksięgowego z wnioskiem o usunięcie wpisu, dołączając stosowne dokumenty.
Pan Marek kupił działkę, która miała służebność przechodu na sąsiednią nieruchomość. Po jakimś czasie zdecydował się na zakup również sąsiedniej działki, na rzecz której ustanowiono służebność. Dzięki temu prawa te zlały się w jedno i służebność wygasła z mocy prawa. Pan Marek nie musiał składać dodatkowych oświadczeń, lecz złożył wniosek do sądu o wykreślenie służebności z księgi wieczystej.
W przypadku zlania się praw własności nieruchomości obciążonej i władnącej w rękach jednego właściciela (konfuzja), ograniczone prawo rzeczowe, takie jak służebność, wygasa z mocy prawa. Aby wykreślić wpis z księgi wieczystej, wystarczy złożyć wniosek do sądu wieczystoksięgowego, dołączając dokumenty potwierdzające nabycie obu nieruchomości. Składanie dodatkowych oświadczeń nie jest konieczne, a sąd usunie wpis na podstawie złożonych dokumentów.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz sporządzanie pism i wniosków, dostosowanych do Twoich potrzeb, w tym w zakresie ksiąg wieczystych, służebności oraz innych spraw dotyczących nieruchomości. Skontaktuj się z nami, aby szybko i wygodnie uzyskać pomoc prawną bez wychodzenia z domu. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
