Kiedy można ponownie ustanowić służebność drogi koniecznej?

Czy można ponownie ustanowić służebność drogi koniecznej?

Skoro wyrok sądowy zapadł i stał się prawomocny (tj. nie wniesiono apelacji w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem), to mamy powagę rzeczy osądzonej (tzw. res iudicata w prawie). Zgodnie zaś z art. 366 Kodeksu cywilnego: „Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami”.

Niemniej SO w Gdańsku w wyroku z 9 czerwca 2017 r., sygn. akt III Ca 413/17, wskazał: „W sytuacji, gdy ustalona umownie służebność drogi koniecznej okazała się niewystarczająca dla zapewnienia właściwego dostępu nieruchomości władnącej do drogi publicznej, właścicielowi tej nieruchomości służy prawo wystąpienia z wnioskiem opartym na przepisie art. 145 § 1 k.c. o ustanowienie w trybie art. 626 k.p.c. odpowiedniej drogi koniecznej dla nieruchomości”.

Z takim samym wnioskiem można też wystąpić w sytuacji, gdy drogę konieczną ustalał sąd, a na skutek zmiany okoliczności stała się ona niewystarczająca (tak również w postanowieniu Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2002 r., sygn. akt V CKN 1002/00). Ocena, czy dostęp do drogi publicznej jest odpowiedni i czy zachodzą podstawy do ustanowienia drogi koniecznej, musi uwzględniać między innymi przeznaczenie nieruchomości i sposób jej wykorzystywania, o ile jest on zgodny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości.

Jeśli zatem będzie Pani w stanie wykazać zmianę okoliczności po sądowym ustanowieniu służebności, to może Pani wystąpić z nowym wnioskiem. Gdy zaś po uprawomocnieniu się wyroku nie zaszły żadne nowe okoliczności (po prostu strona błędnie zgodziła się na parametry, jakie orzekł sąd, i nie wniosła apelacji w terminie), sąd nie ustanowi ponownie służebności z uwagi na res iudicata.

Ponowne ustalenie granic nieruchomości

Zgodnie z art. 153 Kodeksu cywilnego „Jeżeli granice gruntów stały się sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala się granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby również takiego stanu nie można było stwierdzić, a postępowanie rozgraniczeniowe nie doprowadziło do ugody między interesowanymi, sąd ustali granice z uwzględnieniem wszelkich okoliczności; może przy tym przyznać jednemu z właścicieli odpowiednią dopłatę pieniężną”.

Jeśli zawrze Pani ugodę w trybie administracyjnym, to wniesienie sprawy do sądu spowoduje, że sąd ustalać będzie granice według ostatniego spokojnego stanu posiadania, czyli z ugody, bo na nią się strony godzą.

Jak wskazuje WSA w Warszawie w wyroku z 15 stycznia 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 2663/18: „W razie sporu co do przebiegu linii granicznych należy dążyć zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak i sądowym, do zawarcia ugody przez strony (art. 153 zd. 2 k.c. i art. 31 ust. 4 p.g.k.). Jeżeli nie jest możliwe ustalenie granic według stanu prawnego lub według stanu posiadania, a strony nie zawrą ugody, ustalenie granic należy do sądu, który czyni to, uwzględniając wszelkie okoliczności i może jednemu z właścicieli przyznać odpowiednią dopłatę pieniężną (art. 153 zd. 2 in fine k.c.). Jeżeli w postępowaniu administracyjnym nie dojdzie do zawarcia ugody i nie ma podstaw do rozgraniczenia w drodze decyzji, upoważniony geodeta tymczasowo utrwala punkty graniczne według ostatniego stanu spokojnego posiadania, dokumentów i wskazań stron, oznacza je na szkicu granicznym, sporządza opinię i całość dokumentacji przekazuje organowi prowadzącemu postępowanie, który umarza postępowanie administracyjne i przekazuje sprawę z urzędu do rozpatrzenia sądowi (art. 34 ust. 1 i 2 p.g.k.). Uregulowanie to oznacza, że w takim wypadku postępowanie administracyjne ogranicza się do przygotowania wstępnego materiału dowodowego dla sądu”.

Zawarcie ugody będzie zatem oznaczało i wyznaczało ostatni spokojny stan posiadania. Może też utrudnić wykazanie, że granice gruntu stały się sporne, skoro strony zgodnie zawarły ugodę w trybie administracyjnym, czyli zażegnały spór.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku w wyroku z 9 czerwca 2017 r., sygn. akt III Ca 413/17
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 2002 r., sygn. akt V CKN 1002/00
5. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w wyroku z 15 stycznia 2019 r., sygn. akt IV SA/Wa 2663/18

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.