• Data: 2024-05-12 • Autor: Eliza Rumowska
Starsze osoby czasem decydują się na przepisanie swojego mieszkania komuś bliskiemu w zamian za opiekę. To rozwiązanie, które przynosi korzyści obu stronom umowy. Co jednak w sytuacji, gdy zobowiązany nie może spełnić swojej powinności? W niniejszym artykule wyjaśnimy tę kwestię. Jako przykład posłuży nam sprawa pana Antoniego.
Pan Antoni poinformował nas, że ciocia przepisała mu mieszkanie notarialnie w zamian za opiekę i niedawno został w nim zameldowany. Pan Antoni podkreślił, że ciocia jest osobą samotną, a teraz w wyniku choroby będzie przewieziona do domu opieki. Pan Antoni aktualnie przebywa za granicą i nie ma możliwości opiekowania się ciocią. W związku z tym zapytał nas, czy straci to mieszkanie na rzecz opieki społecznej w zamian za opiekę nad ciocią.
Spieszę zapewnić pana Antoniego, że ten scenariusz, jaki przedstawił, wcale się nie spełni, tj. opieka społeczna nie przejmie nieruchomości w zamian za opiekę. Generalnie prostym sposobem zabezpieczenia praw pana Antoniego, a jednocześnie rozwiązaniem korzystnym dla dożywotniczki byłoby skorzystanie z poniższego przepisu Kodeksu cywilnego, który pozwala zmienić zakres umowy i np. zamienić dożywocie na rentę:
„Art. 913. [Zmiana dożywocia na rentę; rozwiązanie umowy]
§ 1. Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.
§ 2. W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.
Art. 915. [Odpowiednie stosowanie]
Przepisy dwóch artykułów poprzedzających stosuje się odpowiednio do umów, przez które nabywca nieruchomości zobowiązał się, w celu zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania, do obciążenia nieruchomości użytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do części nieruchomości”.
Widzimy więc, że w opisanej sprawie prawo przewiduje możliwość kształtowania służebności ponownie, w tym zamianę służebności na rentę.
Zmiana dożywocia na rentę
Relacje pana Janusza z panią Ewą, po latach spokojnego życia w domu przekazanym pani Ewie w zamian za dożywotnią opiekę, się pogorszyły. Konflikty sprawiły, że wspólne mieszkanie stało się uciążliwe dla obu stron. Pan Janusz postanowił więc zamienić prawo dożywocia na rentę. Dzięki interwencji sądu obie strony uzyskały satysfakcjonujące rozwiązanie: pani Ewa otrzymała stabilne źródło dochodu w formie renty, a pan Janusz mógł przeprowadzić się i żyć niezależnie, zachowując swoje prawa do nieruchomości.
Rozwiązanie umowy o dożywocie
Po śmierci męża pani Helena zdecydowała się na przekazanie swojej willi młodej rodzinie w zamian za dożywotnią opiekę i utrzymanie. Początkowo wszystko przebiegało harmonijnie, jednak z czasem pani Helena zauważyła, że rodzina nie wywiązuje się należycie ze swoich obowiązków. Pogarszający się stan zdrowia i brak odpowiedniej opieki skłoniły ją do podjęcia kroków prawnych. Sąd uwzględnił wyjątkową sytuację pani Heleny i rozwiązał umowę o dożywocie.
Konflikt i mediacja
Pan Krzysztof, który przekazał część swojej dużej nieruchomości synowi pod warunkiem dożywotniego utrzymania, z czasem zaczął odczuwać, że umowa nie jest dla niego korzystna. Rosnące nieporozumienia i konflikty pomiędzy nim a synem sprawiły, że obie strony znalazły się w trudnej sytuacji emocjonalnej i prawnej. Zamiast skierować sprawę do sądu, zdecydowali się na mediację. Mediator przedstawił panu Krzysztofowi i jego synowi artykuł Kodeksu cywilnego, który pozwala na zmianę formy wsparcia z dożywocia na rentę. Ostatecznie obie strony przystały na to rozwiązanie.
Artykuł ten przybliża kwestie dotyczące umowy dożywocia. Przytoczone przykłady pokazują, jak w praktyce można wykorzystać przepisy Kodeksu cywilnego, by zmienić dożywocie na rentę czy też rozwiązać tego rodzaju umowę. Znajomość obowiązujących regulacji może ułatwić znalezienie rozwiązania w sytuacjach spornych.
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie umów dożywocia? Skontaktuj się z nami! Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu pism, które pozwolą Ci zabezpieczyć Twoje prawa i znaleźć najlepsze rozwiązania dostosowane do Twojej sytuacji. Nie czekaj ani chwili, już dziś opisz nam swój problem w formularzu umieszczonym pod tekstem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
Zapytaj prawnika