Zakład energetyczny twierdzi że nabył służebność w drodze zasiedzenia - co zrobić?

Brak wpisów w księdze wieczystej dotyczących służebności ustanowionej na rzecz zakładu energetyki

Na samym początku warto wskazać, że obecnie problem, o którym Pan wspomina dotyczy wielu właścicieli nieruchomości. Zawdzięczać to możemy głównie boomowi inwestycyjnemu, zwiększeniu świadomości prawnej obywateli oraz innym. Niegdyś nikt bardzo nie przejmował się faktem, iż przez jego nieruchomość przebiega linia energetyczna, bądź na jego działce stoi słup energetyczny. Dziś świadomość prawna jest dużo większa. Kupując działkę możemy zweryfikować jej stan zarówno prawny, jak i fizyczny. To, czy pod ziemią nie kryją się jakieś przewody, można sprawdzić w zakładzie uzgodnień dokumentacji działającym przy starostwie lub w zakładach, do których należą sieci uzbrojenia.

Jeśli jednak nabył Pan grunt w drodze darowizny, czy też kupił go Pan, może się Pan starać o:

• usunięcie linii lub przeniesienie w inne miejsce,
• wynagrodzenie za korzystanie z gruntu bez Pana zgody.

Brak ustawowego obowiązku ujawniania służebności w księgach wieczystych

Z uwagi na brak wpisów w księdze wieczystej dotyczących służebności ustanowionej na rzecz zakładu energetyki może Pan jedynie domniemywać, iż taka służebność nie istnieje. Niestety, brak jest ustawowego obowiązku ujawniania służebności w księgach wieczystych – czynione jest to na wniosek, ale z tego, co Pan pisze nie wynika, aby taka służebność była lub nie była ustanowiona. Przyjmując, że służebność nie została nigdy ustanowiona to ma Pan prawo wezwać zakład do zmiany przebiegu linii, jej likwidacji bądź stosownego wynagrodzenia.

Niestety zakłady, do których należą niechciane urządzenia, nie są zwykle zainteresowane przebudową lub próbują obciążyć jej kosztami właściciela gruntu. Wówczas można dochodzić swoich praw przed sądem. Koniecznie jednak przed skierowaniem sprawy na drogę sądową należy wystąpić do właściciela słupa z formalnym wnioskiem o jego przeniesienie.

Właściciel instalacji może odmówić Panu zmiany przebiegu linii, gdy uzna, że nabył służebność poprzez zasiedzenie – z tego, co Pan opisuje ma to miejsce w tej sytuacji.

Możliwość korzystania z gruntu przez dostawcę energii bez tytułu prawnego do nieruchomości

Odnosząc się do zagadnienia związanego z możliwością korzystania z gruntu przez dostawcę energii należy ustalić, czy wskazane przedsiębiorstwo posiada do tego tytuł prawny. Istnieje możliwość, iż nieruchomość, na której usytuowany jest słup mogła być na ten cel wywłaszczona wskutek decyzji administracyjnej wydanej na mocy nieobowiązującej już dzisiaj ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

Inną opcją jest wspomniane wyżej zasiedzenie. Jeśli przedsiębiorca posiada taki tytuł, to sprawa nie jest już tak prosta i oczywista i wtedy jak najbardziej to Pan może być obciążony kosztami zmiany przebiegu linii, a zarazem utraci Pan prawo do zgłaszania roszczeń. Jeśli zaś chodzi o samo przesunięcie słupa w inne miejsce, w przypadku gdy właściciel słupa posiada służebność, która została ustanowiona, jednak nie jest ujawniona w księdze wieczystej sąd raczej nie nakaże zakładowi przesunięcia słupa na ich koszt ani tym bardziej usunięcia go. Ustawa z dnia 30 maja 2008 r. (Dz. U. Nr 116, poz. 731) o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw znowelizowała Kodeks cywilny i wprowadziła nowe ograniczone prawo rzeczowe w postaci służebności przesyłu. Powyższa nowelizacja miała na celu nadanie zakładom energetycznym, gazowym i innym większych uprawnień, które niestety zmniejszyły uprawnienia właścicieli gruntów.

Jeśli zaś przedsiębiorca zajmuje Pana grunt bez tytułu prawnego – może Pan żądać bezzwłocznego usunięcia słupa/linii/zmiany przebiegu zgodnie z art. 222 Kodeksu cywilnego – właściciel rzeczy może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą, zaś przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Tego rodzaju roszczenia należy jednak wysuwać po ustaleniu, że właściciel słupa korzysta z Pana działki bezprawnie.

Powyższy przepis prawa pozwala Panu na usunięcie linii ze swojej działki lub zmiany przebiegu, które powinno zostać poprzedzone poprzez zgłoszenie takiego żądania do naruszyciela bezpośrednio (tj. do właściciela linii), zaś w przypadku odmowy poprzez wytoczenie odpowiedniego powództwa.

Jak przerwać bieg zasiedzenia?

Można spróbować również od razu przerwać bieg zasiedzenia – przerwanie biegu może nastąpić tylko wtedy, gdy zasiedzenie jeszcze nie nastąpiło. Jako klasyczną można określić skargę negatoryjną, czyli powództwo o usunięcie urządzeń z nieruchomości albo ich przebudowę w jej obrębie.

Skutek w postaci przerwania biegu zasiedzenia służebności wywoła także wniosek o jej ustanowienie. Bieg zasiedzenia przerwie także powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości (o tym orzeczenie SN V CSK 239/09).

Warto zapamiętać, że ten sam skutek, co pozew będzie miał wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, a koszt takiego wniosku to tylko 40 zł.

Podsumowując powyższe, może Pan oprócz żądań opisanych powyżej, a w zasadzie powinien zażądać od przedsiębiorcy uregulowania prawnego stosunku służebności. Przede wszystkim trzeba uregulować stosunki zaległe. W tym zakresie można zwrócić się do właściciela linii z wnioskiem o zapłatę wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania za czas, w którym to Pan jest właścicielem gruntu. Ogólnie należności można dochodzić z ostatnich 10 lat, gdyż po takim okresie owo roszczenie się przedawnia.

Zakład stwierdził, że zasiedział służebność – najpewniej będzie chciał uregulować tenże stan prawny. Natomiast wtedy zmiana przebiegu linii będzie możliwa tylko na Pański koszt – niestety. Może Pan oczywiście starać się o zapłatę należności za poprzednie lata, jednak w mojej ocenie upłynął Panu już okres przedawnienia tego rodzaju należności, bowiem jak wspominałem – wynosi on 10 lat. Nie mniej jednak spróbować zawsze można, bowiem aby firma prawnie zasiedziała nieruchomość musi tenże fakt wykazać przed sądem. Jeśli zaś nie będzie chciała ponosić kosztów procesu to może zgodzić się na umowne ustanowienie służebności na czym obie strony w zasadzie by tylko skorzystały.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.