Naruszenie postanowień dotyczących służebności osobistej mieszkania

• Data: 2023-07-31 • Autor: Katarzyna Bereda

Kilkanaście lat temu dostałam od mamy mieszkanie. W akcie notarialnym oświadczyłam, że oddaję cały lokal w bezpłatne, dożywotnie użytkowanie mojej mamie. Od dwóch lat, ze względu na wiek i stan zdrowia, mama mieszka ze mną w moim domu. Czy to jest naruszenie umowy? Czy mogę np. wynająć mieszkanie? Mama często mówi, że chce wrócić do mieszkania, ale w obecnym stanie nie może mieszkać sama. Czy muszę jej pozwolić na powrót, jeśli się uprze?

Masz podobny problem? Kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Naruszenie postanowień dotyczących służebności osobistej mieszkania

Niewykonywanie służebności osobistej

Jeżeli Pani mama nie korzysta ze służebności osobistej mieszkania ponad 10 lat (nie zamieszkuje w tej nieruchomości), to powinna ona wygasnąć. Zaznaczam bowiem, iż do służebności osobistej mieszkania stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące służebności gruntowych. Zgodnie z art. 293 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „służebność gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesięć”. Jak wskazuje red. Osajda: „niewykonywanie służebności gruntowej ma miejsce jedynie wtedy, gdy uprawniony zaprzestaje wykonywania wszystkich uprawnień składających się na treść służebności gruntowej in concreto”.

Oznacza to, że jeśli uprawniony wykonuje służebność gruntową w jakimkolwiek zakresie, nie wygaśnie ona na podstawie art. 293 K.c. Nie jest uregulowana kwestia biegu 10-letniego terminu niewykonywania służebności gruntowej, którego upływ skutkuje jej wygaśnięciem. Wydaje się jednak, że niewykonywanie służebności gruntowej przez 10 lat powinno być nieprzerwane, aby mogło skutkować wygaśnięciem służebności gruntowej (tak: K. Zaradkiewicz, w: K. Pietrzykowski, Komentarz, t. 1, 2015, art. 293). Nie można wykluczyć stosowania, w drodze analogii, przepisów dotyczących przerwania biegu terminu przedawnienia do przerwy biegu terminu niewykonywania służebności gruntowej (por. R. Czarnecki, w: Z. Resich, Komentarz, t. 1, 1972, s. 740; J. Winiarz, w: J. Winiarz, Komentarz, t. 1, 1989, art. 293, s. 245).

Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›

Wykreślenie służebności

Z uwagi na powyższe, jeżeli chciałaby Pani niniejszy stan sformalizować, może Pani albo udać się z mamą do notariusza w celu wykreślenia służebności, albo zrobić to na drodze sądowej. Jeżeli jednak powyższe nie jest możliwe, albowiem nie chce Pani dodatkowo załatwiać tych kwestii z mamą, to nie ma przeszkód, aby wynajęła Pani nieruchomość – służebność jako ograniczone prawo rzeczowe nie ma znaczenia przy najmie, nie wpływa na to. Jeżeli Pani mama ma zapewnione zamieszkiwanie w innym miejscu, a nie ma możliwości, aby mieszkała sama, to nie ma przeszkód w tym zakresie. Proponuję więc porozmawiać z mamą i wyjaśnić, iż nie jest w stanie zamieszkiwać sama i może lepiej – aby była spokojniejsza – żeby ustanowiła jej Pani służebność w obecnie zamieszkiwanej nieruchomości, a tamta służebność – podczas tej samej czynności u notariusza – zostanie cofnięta. Będzie to klarowniejsze rozwiązanie. Jednak nawet jeśli służebność nie będzie cofnięta, nie ma to znaczenia dla ewentualnego wynajęcia mieszkania.

Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›

Przykłady

Wynajem mieszkania z ustanowioną służebnością
Pani Maria odziedziczyła mieszkanie po ojcu, który ustanowił na rzecz swojej siostry, Pani Zofii, służebność osobistą mieszkania. Pani Zofia kilka lat temu przeprowadziła się do domu opieki i od tamtej pory nie korzysta z lokalu. Pani Maria, nie mając z nią kontaktu, wynajęła mieszkanie studentom. Po trzech latach Pani Zofia zażądała przywrócenia dostępu do lokalu. Sytuacja doprowadziła do sporu prawnego, w którym sąd orzekł, że najem był legalny, ale Pani Maria musi zapewnić Zofii dostęp do mieszkania, jeśli ta zdecyduje się powrócić.

 

Remont bez zgody osoby uprawnionej
Pan Andrzej był właścicielem mieszkania, w którym jego matka miała ustanowioną służebność osobistą. Po przeprowadzce mamy do domu seniora, Pan Andrzej postanowił wyremontować lokal i wynająć go turystom. W trakcie remontu usunął elementy wyposażenia, które jego matka uważała za niezbędne. Gdy mama zdecydowała się na powrót, okazało się, że mieszkanie nie spełnia jej potrzeb. Sąd uznał działania Pana Andrzeja za naruszenie jej praw wynikających ze służebności.

 

Próba przymusowego wykreślenia służebności
Pani Anna miała w akcie notarialnym zapis o służebności mieszkania dla swojego ojca. Po kilku latach ojciec wyjechał za granicę i od 15 lat nie korzystał z lokalu. Pani Anna złożyła wniosek o wykreślenie służebności na podstawie 10-letniego okresu niewykonywania tego prawa. Sąd przychylił się do jej wniosku, stwierdzając, że służebność wygasła na mocy przepisów prawa.

Podsumowanie

Służebność osobista mieszkania to prawo, które zapewnia uprawnionej osobie możliwość zamieszkiwania w danej nieruchomości. Jeżeli osoba ta przez 10 lat nie korzysta ze swojego prawa, służebność może wygasnąć. W przypadku chęci wynajęcia takiego mieszkania nie ma formalnych przeszkód, pod warunkiem że osoba uprawniona ma zapewnione inne miejsce zamieszkania. Warto jednak zadbać o jasne porozumienie z osobą uprawnioną, aby uniknąć nieporozumień. W razie wątpliwości najlepszym rozwiązaniem jest skonsultowanie sprawy z notariuszem lub prawnikiem.

Oferta porad prawnych

Jeżeli mają Państwo wątpliwości dotyczące służebności osobistej mieszkania lub innych kwestii prawnych związanych z nieruchomościami, zapraszamy do skorzystania z naszych porad online. Oferujemy szybkie i rzetelne wsparcie prawne bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać indywidualną konsultację i praktyczne rozwiązania dostosowane do Twojej sytuacji.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.

Zapytaj prawnika - porady prawne online

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Katarzyna Bereda

O autorze: Katarzyna Bereda

Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.



Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny
Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

odpowiedziprawne.pl

prawo-budowlane.info

spolkowy.pl

prawo-cywilne.info

poradapodatkowa.pl