Odpłatne udostępnienie sieci wodociągowej

Obowiązek wybudowania sieci wodociągowej

Co do sieci wodociągowej – jej budowanie generalnie leży w gestii gminy, bowiem zbiorowe zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków należy do jej zadań i wynika z treści art. 7 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.). Ten sam obowiązek nakłada na gminę art. 3 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2011 r. Nr 123, poz. 858 z późn. zm.) – dalej jako „ustawa”. Jednakże wskazanie, iż to zadanie, a nie obowiązek, jest bardzo istotne – uniemożliwia to dochodzenie od gminy budowy wodociągów czy też kanalizacji. Z komentarzy i orzecznictwa do wskazanego przepisu wynika, iż to zadanie gminy nie ma charakteru bezwzględnego, lecz warunkowy. Warunkowość tego obowiązku wyraża się tym, iż gmina nie musi wyposażać w sieć każdej nieruchomości, na której planowane są inwestycje mieszkaniowe, w szczególności o charakterze prywatnym.

Natomiast z zasady przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obowiązane zapewnić budowę urządzeń wodociągowych, jeżeli zostały one ustalone przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji przedsiębiorstwa. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w uchwale z 13 września 2007 r. na gminie (lub przedsiębiorstwie wodociągowo-kanalizacyjnym) ciąży obowiązek odpłatnego przejęcia wybudowanych przez prywatnych inwestorów urządzeń kanalizacyjnych (wodociągowych), innych niż przyłącza wodociągowe, zaś osoba, która je wybudowała – ma roszczenie o takie przejęcie. Roszczenie to aktualizuje się najpóźniej w chwili połączenia wybudowanego fragmentu z gminną siecią wodociągową. Oznacza to tyle, że jeśli gmina zignoruje żądanie przejęcia wodociągu lub porozumienie w tym zakresie nie zostanie osiągnięte – pozostaje droga sądowa. W takiej sytuacji sąd bierze pod uwagę wartość urządzeń oraz wartość nakładów koniecznych do doprowadzenia urządzeń do odpowiedniego standardu technicznego (tak SN w orzeczeniu z dnia 31 stycznia 2007 r., sygn. akt II CNP 81/06). Innymi słowy, sąd uwzględni rzeczywiste koszty budowy lub rynkową wartość wodociągu, a więc można liczyć na 100% refundacji kosztów.

Odpłatne udostępnienie sieci wodociągowej

Zgodnie z art. 49 § 2 w zw. z § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń, służących m.in. do doprowadzania wody, i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył urządzenia do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie strony postanowiły inaczej”. Jeśli funkcję przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego pełni bezpośrednio gmina, wynikające z przywołanego przepisu żądanie można kierować bezpośrednio do niej. Obowiązek przejęcia urządzeń nie dotyczy przyłączy wodociągowych, których budowa i utrzymanie obciąża właściciela nieruchomości.

W naszych rozważaniach musimy odróżnić opisaną sytuację w przypadku budowy sieci wodociągowej i w przypadku budowy przyłącza, ponieważ jest ona różna.

Przypadek przyłącza wodociągowego wydaje się prosty. Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2001 r. Nr 123, poz. 858 z późn. zm.) w art. 2 pkt 6 definiuje to pojęcie jako „odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym”. Dla określenia zakresu obowiązków odbiorcy usług w zakresie budowy przyłączy istotna jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2007 r. (sygn. akt III CZP 79/07), w której wskazano, że „odcinek przewodu kanalizacyjnego łączący wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości tego odbiorcy z istniejącą siecią kanalizacyjną stanowi w części leżącej poza granicą nieruchomości gruntowej urządzenie kanalizacyjne (przez analogię należy odnieść to również do sieci wodociągowej). W orzeczeniu tym SN wyznaczył wyraźną granicę dla przyłączy, wskazując, że jest nią granica nieruchomości gruntowej, poza którą odbiorca usług nie jest podmiotem zobowiązanym do ponoszenia kosztów budowy przewodu, tym samym ten odcinek przewodu nie jest przyłączem w rozumieniu ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków”. A zatem przyłącze wodociągowe powinno służyć tylko jednemu odbiorcy, jeśli z przewodu doprowadzającego wodę korzysta kilka nieruchomości, nie ma on charakteru przyłącza, lecz sieci. Zgodnie natomiast z art. 15 ww. ustawy „realizację budowy przyłączy wodociągowych zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie nieruchomości do sieci”.

Własność sieci wodociągowej

Natomiast, przez pojęcie sieci, zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy należy rozumieć „przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego”. Przy czym należy pamiętać, że sieć wodociągowa, która z definicji jest w posiadaniu przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, powinna być prowadzona w pasie drogowym poza terenem nieruchomości odbiorców.

W opisanej przez Panią sytuacji mamy przypadek, gdzie budowana jest sieć prywatna w drodze prywatnej, do której to w przyszłości podłączą się sąsiedzi. Artykuł 48 K.c. stanowi, że „z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania”. Natomiast zgodnie z art. 49 ust. 1 K.c. – „urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa”. Oznacza to, że sieć wodociągowa i kanalizacyjna, wybudowana przez Panią na będącej Pani własnością działce, stanie się częścią składową tej działki (chyba że sieci te zostaną przekazane przedsiębiorstwu wodociągowemu). Gdyby nowi sąsiedzi wykupili od Pani udział w drodze wewnętrznej, to staną się współwłaścicielami drogi i jednocześnie współwłaścicielami Pani wodociągu, wobec czego nie będą musieli płacić Pani za możliwość przyłączenia się, co jednak nie wyklucza tego, iż jeżeli wyrażą oni zgodę na zapłatę za przyłączenie się do wodociągu, to jak najbardziej jest to możliwe.

Ponadto jest jeszcze art. 207 K.c., który stanowi, że „pożytki i inne przychody z części wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną”. Tak więc może mieć Pani roszczenie do pozostałych współwłaścicieli drogi o zwrot przypadającej na nich części kosztów inwestycji, o ile będą chcieli dokonać przyłącza do Pani sieci. Pomimo posiadania udziału w drodze nie przekłada się to na własność sieci wodociągowej wykonanej prywatnie przez Panią do czasu przejęcia jej przez gminę. Zatem na podstawie pisemnej umowy może Pani wyrazić zgodę na dokonanie przyłącza ze zwrotem kosztów poniesionej inwestycji w proporcjonalnej części przypadającej na danego sąsiada. Dopóki zatem gmina nie przejmie sieci wodociągowej, sąsiedzi są skazani na Pani przychylność. Tak jak pisałam, kiedy gmina przejmie sieć na swoją własność, zwróci im część poniesionych kosztów na Pani zgodę na przyłączenie.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.