• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Posiadam 2 mieszkania: jedno zakupiłem za własne środki, drugie w formie darowizny przekazała mi mama. W akcie notarialnym i w księdze wieczystej tego mieszkania jest wpisana na rzecz mamy dożywotnia służebność. Czy mogę sprzedać mieszkanie ze służebnością i kupić inne? To mieszkanie nie jest już dla mojej mamy odpowiednie, ze względu na jej wiek (85 lat) i inwalidztwo, gdyż znajduje się na 3 piętrze. Czy można przenieść służebność ze tego darowanego mieszkania na nowe lub ewentualnie na wspomniane przeze mnie – moje mieszkanie? Powinienem dodać, że obecnie mama przebywa w domu seniora, za który płacę większość kosztów.
Nie ma zasadniczo żadnej przeszkody, aby sprzedać mieszkanie obciążone służebnością – ale sprzedaje je Pan z tą służebnością. Nie wiem, czy ktoś kupi mieszkanie z takim wpisem. Nie ma również przeszkód, aby ustanowił Pan na nowo zakupionym mieszkaniu służebność. Jednak aby wykreślić służebność ze starego mieszkania, musi Pan mieć zgodę osoby uprawnionej albo zgodę sądu na zmianę lub wykreślenie służebności.
W świetle przepisu art. 303 Kodeksu cywilnego (K.c.) roszczenie o zamianę służebności osobistej na rentę przysługuje wyłącznie właścicielowi nieruchomości obciążonej i to tylko w wypadku, gdy uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa.
Zobacz też: Dożywotnia służebność mieszkania a sprzedaż nieruchomości
Zgodnie z art. 297 K.c. – do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych. Zniesienie służebności osobistej bez wynagrodzenia może nastąpić tylko w takim przypadku, gdy utraciła ona dla uprawnionego wszelkie znaczenie (art. 295 K.c. w zw. z art. 297 K.c.). Ma to miejsce wtedy, gdy wszystkie przyczyny, jakie legły u podstaw ustanowienia służebności, przestaną istnieć (Rudnicki Grzegorz, Rudnicki Stanisław, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. X - LexisNexis 2011).
Z uwagi na różny cel służebności osobistych ustawodawca posłużył się różnymi kryteriami ustalania zakresu i sposobu ich wykonywania. Art. 298 K.c. stanowi, że zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Przy ustaleniu zakresu i sposobu wykonywania służebności osobistej należy brać pod uwagę ustalenia umowne kreujące stosunek prawny służebności osobistej, a w przypadku braku szczegółowych regulacji dopuszczalne jest sięgnięcie do kryteriów wskazanych w komentowanym przepisie: osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych. Ratio legis tego unormowania wynika z alimentacyjnej funkcji służebności osobistej. Ustawa wysuwa na plan pierwszy osobiste potrzeby uprawnionego. Kryterium dodatkowym są zasady współżycia społecznego i zwyczaje miejscowe. Te klauzule generalne pozwalają na kształtowanie treści uprawnień w sposób rozsądny i zależnie od okoliczności faktycznych występujących w sprawie. Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że pierwszorzędne znaczenie mają uzgodnienia stron, powody, jakie doprowadziły do ustanowienia służebności i ustalenie tych przyczyn (podstaw, przesłanek) ustanowienia służebności osobistej.
Jeśli jednak służebność nie ma już znaczenia dla osoby uprawnionej albo nie jest wykonywana przez 10 lat – można ją sądownie znieść bez zmiany czy wynagrodzenia. Najlepiej i najszybciej oczywiście byłoby uzyskać zgodę osoby uprawnionej.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
