Służebność osobista a brak wstępu do mieszkania

Pani sytuacja jest mało komfortowa, a niestety ustawodawca nie przewidział sytuacji, gdy osoba, która posiada prawo do korzystania ze służebności mieszkania, nie będzie mieć faktycznej możliwości korzystania z niej. Nie istnieją normy odnoszące się do zabezpieczenia uprawnionego przed niewłaściwym postępowaniem zobowiązanego. Nie oznacza to jednak, że osoba uprawniona z tytułu służebności pozbawiona jest obrony prawnej. W stosunku do jej ewentualnych roszczeń przeciwko zobowiązanemu na podstawie art. 251 Kodeksu cywilnego (w skrócie: K.c.) znajdą zastosowanie przepisy o ochronie własności oraz roszczenia posesoryjne (K. A. Dadańska, A. Kidyba, Kodeks cywilny, t. 2, Warszawa 2009, s. 291). Wynika to z treści art. 251 K.c., stanowiącego, iż do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności. Utrata władztwa nad rzeczą jest zdarzeniem godzącym jednolicie zarówno we właściciela rzeczy, jak i – w razie obciążenia jej użytkowaniem – w użytkownika. Wobec tego, w razie pozbawienia użytkownika władztwa nad rzeczą przysługuje mu przeciwko temu, kto włada faktycznie tą rzeczą, roszczenie o jej wydanie. Roszczenie to użytkownik może kierować zarówno przeciwko właścicielowi, jak i przeciwko osobom trzecim. Podstawę tego roszczenia stanowi więc art. 222 K.c. w zw. z art. 251 K.c.

Roszczenie windykacyjne z art. 222 K.c. służy ochronie prawa przysługującego użytkownikowi i dlatego można z niego skorzystać także w przypadku, gdy nie doszło jeszcze do przeniesienia na użytkownika posiadania rzeczy. Użytkownik, czyli Pani, może więc za pomocą roszczenia windykacyjnego dochodzić wydania mu rzeczy przez właściciela, który po ustanowieniu prawa użytkowania odmawia mu jej wydania. Poza tym mogłaby Pani korzystać z tego roszczenia także przeciwko osobie trzeciej, która zagarnęła Pani rzecz (mieszkanie), zanim nastąpiło jej wydanie. Nie ma przy tym znaczenia czas dokonania zaboru, ponieważ prawo użytkownika jest skuteczne również względem osób, które zawładnęły rzeczą jeszcze przed powstaniem jego prawa, o ile w chwili wystąpienia z żądaniem nie służy im skuteczne wobec użytkownika uprawnienie do władania rzeczą (A. Sylwestrzak, Użytkowanie. Konstrukcja prawna, Warszawa 2013).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 11 grudnia 2007 r. (sygn. akt II CSK 330/2007) stwierdza: „Służebność mieszkania wiąże się niewątpliwie z uprawnieniem do władania rzeczą. Uprawniony może zostać tego władztwa pozbawiony, jego prawo może być też w inny sposób naruszone. Odpowiednie stosowanie przepisów o ochronie własności umożliwia w takim przypadku skorzystanie z ochrony, jaką daje roszczenie windykacyjne lub negatoryjne (art. 222 w zw. z art. 251 K.c.). (…) Sąd rozpoznający sprawę winien w pierwszej kolejności rozważyć, czy nie zostały spełnione przesłanki dla skutecznego dochodzenia roszczenia o wydanie rzeczy. Z art. 222 § 1 K.c. – stosowanego odpowiednio – wynika, że roszczenia to może zostać zrealizowane poprzez żądanie osoby uprawnionej do władania rzeczą z tytułu służebności skierowane do osoby, która faktycznie rzeczą włada, żeby rzecz została uprawnionemu wydana”.

W związku z tym ma Pani prawo wystąpić z powództwem na drogę postępowania cywilnego do sądu rejonowego, wnosząc o nakazanie wydania Pani tej części domu, w której ma Pani prawo zamieszkiwać.

Dodatkowo w mojej ocenie powinna Pani wystąpić do właściwego organu administracyjnego o ponowne zameldowanie Pani w mieszkaniu, pomimo iż syn się na to nie zgadza. „Osoby zamieszkujące w mieszkaniu obciążonym służebnością, bez zgody właściciela domu, zobowiązane są do wykonania obowiązku meldunkowego w tym mieszkaniu, a organ meldunkowy obowiązany jest tej czynności dokonać” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 1994 r.; sygn. SA/Kr 877/93).

Co do samego postępowania i tak długiego oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy – uważam, że powinna Pani złożyć skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego dotyczy skarga, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Skargę składa się na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Sądem właściwym do rozpoznania skargi jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie. Samą zaś skargę składa się do sądu, przed którym toczy się postępowanie. Sąd, do którego wniesiono skargę, przedstawia ją niezwłocznie sądowi właściwemu wraz z aktami sprawy, w której toczy się postępowanie.

Jeżeli syn nadal pozostaje w służbie, to może Pani także powiadomić przełożonych o jego zachowaniu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 11 grudnia 2007 r. sygn. akt II CSK 330/2007
3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 1994 r.; sygn. SA/Kr 877/93

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.