Służebność przechodu i przejazdu

Zasiedzenie służebności gruntowej przechodu i przejazdu

Biorąc pod uwagę przedstawione okoliczności, z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością można wskazać, że doszło do zasiedzenia przez Pana służebności gruntowej przechodu i przejazdu w 2008 r. Aby potwierdzić powstały stan prawny, należy wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie. Orzeczenie, które zapadnie po przeprowadzeniu postępowania dowodowego (zeznania świadków, przesłuchanie wnioskodawcy, fotografie, oględziny miejsca etc.), będzie mieć charakter deklaratoryjny, nie stworzy nowego stanu prawnego, a jedynie potwierdzi, że ziściły się przesłanki wymagane dla zasiedzenia ograniczonego prawa rzeczowego.

W myśl przepisu art. 292 Kodeksu cywilnego (dalej – K.c.) służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 172 § 1 K.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze (art. 172 § 2 K.c.). Jak stanowi przepis art. 336 K.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

Nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie

„Posiadania prowadzącego do nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie nie należy utożsamiać z posiadaniem prowadzącym do nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Przy ocenie posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności gruntowej chodzi o faktyczne korzystanie z gruntu w takim zakresie i w taki sposób, w jaki czyniłaby to osoba, której przysługuje służebność; władanie w zakresie służebności gruntowej kwalifikuje się, zgodnie z art. 336 Kodeksu cywilnego, jako posiadanie zależne” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2012 r., sygn. akt I ACa 997/12).

Jak wskazał Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2013 r. (sygn. akt II CSK 289/12), „w regulacji art. 292 K.c. ustawodawca posłużył się pojęciem »widocznego urządzenia«, a nie »urządzenia naziemnego«. Omawiane unormowanie nie wymaga więc, aby widoczność urządzenia była na powierzchni gruntu”. „Wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej drogi dojazdowej jest przesłanką zasiedzenia tej służebności” (tak: Sąd Najwyższy – Izba Cywilna w uchwale z dnia 9 sierpnia 2011 r., sygn. akt III CZP 10/11).

Brukowana droga stanowi przykład skonstruowanego trwałego i widocznego urządzenia, którego istnienie warunkuje nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie. Służebność przechodu i przejazdu jest służebnością gruntową, którą można nabyć przez zasiedzenie wskutek korzystania przez określony ustawą czas z takiego urządzenia, bez względu na to, czy do jego wzniesienia przyczynił się właściciel nieruchomości obciążonej, czy też posiadacze służebności. A więc ważne jest, aby wzniesienie urządzenia nastąpiło odpowiednio dawno. Tylko służebności osobiste są wyłączone z nabycia przez zasiedzenie (art. 304 K.c.). Jeżeli posiadanie przez Pana drogi, o której mowa, nie zostało przerwane od 1978 r., poprzez np. wytoczenie powództwa przez właściciela o zaniechanie naruszania jego własności, o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości albo o nakazanie rozbiórki konstrukcji, to w roku 2008 upłynęło 30 lat posiadania zależnego odpowiadającego treści służebności gruntowej. Powyższe umożliwia wystąpienie do sądu o stwierdzenie zasiedzenia i wpisanie na podstawie prawomocnego postanowienia ograniczonego prawa rzeczowego służebności gruntowej (dział III księgi wieczystej), na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej, bez względu na to, czyją własnością stanie się nieruchomość obciążona.

Obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej

Warto podkreślić, że w braku odmiennej umowy obowiązek utrzymywania urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej obciąża właściciela nieruchomości władnącej (art. 289 § 1 K.c.), a więc uprawnionego ze służebności przechodu i przejazdu. Jeżeli obowiązek utrzymywania takich urządzeń został włożony na właściciela nieruchomości obciążonej, właściciel odpowiedzialny jest także osobiście za wykonywanie tego obowiązku. Odpowiedzialność osobista współwłaścicieli jest solidarna (art. 289 § 2 K.c.).

Do rozpoznania wniosku o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie wyłącznie właściwy jest sąd, w którego okręgu położona jest nieruchomość obciążona (art. 606 Kodeksu postępowania cywilnego; w skrócie: K.p.c.). Do wniosku należy dołączyć odpis z księgi wieczystej nieruchomości. Księgi wieczyste są jawne, więc o odpis może wystąpić każdy. Jako uczestników wskazać należy właściciela nieruchomości obciążonej oraz ewentualnych pozostałych zainteresowanych zasiedzeniem służebności. Wniosek podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 200 zł (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, j.t.: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.).

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2012 r., sygn. akt I ACa 997/12
3. Postanowienie Sądu Najwyższego– Izba Cywilna z dnia 16 stycznia 2013 r. sygn. akt II CSK 289/12
4. Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 sierpnia 2011 r., sygn. akt III CZP 10/11

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.