• Data: 2024-05-13 • Autor: Marek Gola
Niekiedy rodzice przekazują swoim dzieciom nieruchomość poprzez umowę darowizny ze służebnością mieszkania. Jakie obowiązki nakłada to na osobę obdarowaną? W niniejszym artykule wyjaśnimy tę kwestię. Przeanalizujemy również przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące służebności osobistej. Zagadnienia te omówimy na przykładzie sprawy pana Sławomira.
Rodzice kilka lat temu przepisali panu Sławomirowi mieszkanie umową darowizny z ustanowieniem służebności mieszkania. Pan Sławomir i jego rodzice umówili się (poza umową), że rodzice będą płacić czynsz i media, czego nie robią. Dług rośnie, a pan Sławomir obawia się komornika. Zapytał nas, czy może zrzec się mieszkania na rzecz rodziców. Chciał również wiedzieć, czy jest jakieś inne wyjście w tej sytuacji.
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c. Z treści pytania pana Sławomira wynika, że rodzice pana Sławomira umową darowizny przenieśli na pana Sławomira mieszkanie, obciążając je prawem służebności. Zgodnie z aktem notarialnym „obdarowany ustanawia na życzenie i rzecz darujących rodziców bezpłatną i dożywotnią służebność mieszkania polegającą na prawie korzystania z przedmiotowego lokalu mieszkalnego w dotychczasowym zakresie oraz zobowiązuje się do opieki nad nimi, a uprawnieni wyrażają na to zgodę”.
Z treści aktu notarialnego wynika zatem, że właścicielem mieszkania jest pan Sławomir i to na panu Sławomirze spoczywa obowiązek pokrywania wszelkich kosztów związanych z jego utrzymaniem. Zgodnie z art. 298 K.c. „zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych”.
Mając na uwadze powyższe, wyraźnie wskazać należy, iż zakres jest określany zapisami aktu notarialnego. Analiza tego prowadzi do wniosku, że rodzice mogą zamieszkiwać w mieszkaniu za darmo i nie są zobowiązani do łożenia na jego utrzymanie.
Zasadne jest nadto wskazanie, iż zgodnie z art. 897 K.c. „jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku, zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia”.
Zrzeczenie się prawa do mieszkania z powrotem na rodziców wymaga ich zgody. Bez ich zgody pan Sławomir nie jest w stanie nic zrobić.
Przypadek Anny i jej rodziców
Anna otrzymała od rodziców mieszkanie w darowiźnie. W akcie notarialnym zapisano, że rodzice Anny będą mieli prawo do dożywotniego bezpłatnego zamieszkiwania w tym mieszkaniu oraz do opieki ze strony Anny. Anna, jako nowa właścicielka, zobowiązała się do pokrywania kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. Przez kilka lat wszystko układało się dobrze, jednak z czasem zwiększyły się potrzeby opiekuńcze rodziców, co stanowiło dla Anny coraz większe obciążenie finansowe i emocjonalne.
Sytuacja Marcina
Marcin otrzymał od swoich rodziców dom na wsi z zastrzeżeniem służebności mieszkania. Zgodnie z umową rodzice Marcina mogli korzystać z części domu i ogródka. Marcin, zajęty swoją karierą w dużym mieście, początkowo nie miał problemów z tym układem. Jednak po kilku latach, kiedy jego rodzice zaczęli potrzebować większej pomocy, Marcin musiał zorganizować opiekę i częściej odwiedzać wieś, co zmusiło go do przemyślenia życiowych priorytetów.
Dylemat Katarzyny
Katarzyna otrzymała od rodziców mieszkanie. W umowie darowizny znalazł się zapis, który zobowiązał Katarzynę do zapewnienia środków do życia rodzicom w razie ich niedostatku. Niedługo po przekazaniu mieszkania ojciec Katarzyny stracił pracę, a rodzina znalazła się w trudnej sytuacji finansowej. Katarzyna zastanawiała się, co zrobić w tej sytuacji – sprzedać mieszkanie, aby wesprzeć rodziców finansowo, czy znaleźć inne rozwiązanie, by spełnić zobowiązania wynikające z aktu darowizny.
Artykuł omawia kwestie dotyczące umów darowizny nieruchomości obciążonych służebnością osobistą. Przytacza przykłady, które zwracają uwagę na istotne aspekty prawne i emocjonalne, z jakimi mogą się zmierzyć obdarowani oraz darczyńcy. Podkreśla, że zrozumienie obowiązujących przepisów oraz jasne określenie warunków w akcie notarialnym jest kluczowe dla uniknięcia przyszłych konfliktów.
Potrzebujesz wsparcia w zrozumieniu zawiłości umowy darowizny obciążonej służebnością? Nasz zespół doświadczonych prawników specjalizujących się w prawie cywilnym jest gotowy, by zapewnić Ci kompleksowe porady prawne online oraz pomoc w przygotowaniu niezbędnych dokumentów. Skontaktuj się z nami, aby zabezpieczyć swoje prawa i interesy!
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura.
Zapytaj prawnika
