• Autor: Eliza Rumowska
Moja mama i jej brat otrzymali w spadku nieruchomość po tacie. Później jej jedyną właścicielką stała się mama. Przy zakupie drugiej części uczyniła na rzecz babci (swojej matki) zapis dożywocia – zobowiązanie do zapewnienia opieki i dożywotniego zamieszkania. Wymusił to na niej wujek. Ostatnio babcia przebywała w domu opieki, ale wujek zmusza mamę, by ta znów wzięła babcię do siebie. Tymczasem mama jest bardzo schorowana i nie może opiekować się babcią.
W odpowiedzi na opisane problemy i postawione pytania wyjaśniam.
Służebności osobiste, a przede wszystkim „dożywocie”, są wpisywane do księgi wieczystej. Jednakże gdyby nawet nie figurowało ono w KW, to i tak nie ma to znaczenia dla ważności ustanowienia dożywocia, bowiem dokumentem źródłowym jest akt notarialny, a nie KW.
Pani matka jest faktycznie zobligowana do dożywotniej opieki nad babcią – stosownie do treści wpisanej służebności we wspomniany akcie notarialnym.
Takiego oświadczenia nie można odwołać. Co do zmiany – owszem, jest to możliwe – ale za zgodą obu stron (o ile Pani babcia nie jest ubezwłasnowolniona i ma zdolność swobodnego i racjonalnego podejmowania decyzji). Przepisy przewidują także, że jeżeli zobowiązany do wykonywania służebności nie może się z niej wywiązać, to może ona zostać zamieniona (przeliczona) na rentę płaconą w zamian za służebność do końca życia służebnikowi.
Niestety – brak sił, czasu czy inne przeszkody nie są usprawiedliwieniem do tego, by pozbawić służebniczkę (Pani babcię) prawa do korzystania z ustanowionej na jej rzecz służebności. Pani Mama ma obowiązek przyjąć ją pod swój dach i wykonywać zobowiązania służebne z aktu notarialnego.
Warto jednak na spokojnie przyjrzeć się treści tegoż aktu, aby dokładnie określić, do czego Pani mama jest zobligowana. Proszę więc o załączenie skanu aktu – w szczególności tej strony dokumentu, która mówi o służebności.
Złożona relacja rodzinna
Pan Jan zapisał swojemu synowi, Markowi, dom rodzinny w zamian za zobowiązanie do zapewnienia dożywotniego zamieszkania i opieki nad babcią. Początkowo Marek chętnie wypełniał obowiązki, ale z czasem jego sytuacja życiowa się zmieniła – stracił pracę i musiał wyprowadzić się za granicę. Babcia nie chciała opuścić domu, więc Marek rozważał zamianę służebności na rentę, by opłacić babci miejsce w domu seniora.
Nieporozumienia między rodzeństwem
Kasia przejęła mieszkanie po rodzicach, pod warunkiem, że zapewni ojcu dożywotnie zamieszkanie. Po kilku latach brat Kasi, Andrzej, zaczął domagać się udziału w opiece nad ojcem, mimo że formalnie nie był do tego zobowiązany. Kasia czuła się osamotniona i wyczerpana, ale zapisy aktu notarialnego były jednoznaczne – to ona musiała ponosić odpowiedzialność.
Problemy zdrowotne a obowiązki służebne
Pani Anna odziedziczyła dom po swojej cioci w zamian za dożywotnią opiekę nad nią. Kilka lat później pani Anna zaczęła zmagać się z poważnymi problemami zdrowotnymi, które uniemożliwiały jej dalsze wypełnianie obowiązków. Z pomocą notariusza i prawnika udało się uzgodnić z ciocią zamianę służebności na świadczenie pieniężne, które pokrywało koszty opiekunki.
Zobowiązanie do zapewnienia opieki i dożywotniego zamieszkania jest istotnym elementem umowy dożywocia, który wymaga od właściciela nieruchomości świadczenia określonej pomocy na rzecz osoby uprawnionej. Choć takie zobowiązania są trwałe i trudno je unieważnić, możliwe jest ich modyfikowanie, na przykład poprzez zamianę na rentę, jeśli obie strony wyrażą zgodę. Kluczowe jest dokładne przeanalizowanie treści aktu notarialnego, aby określić zakres obowiązków i znaleźć rozwiązania w trudnych sytuacjach, takich jak problemy zdrowotne lub zmiana możliwości opiekuna.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online, dzięki którym szybko i wygodnie uzyskasz pomoc w kwestiach związanych z dożywociem, służebnościami i innymi zobowiązaniami wynikającymi z umów notarialnych. Nasz zespół prawników zapewnia indywidualne podejście, analizę dokumentów i praktyczne rozwiązania dostosowane do Twojej sytuacji. Skontaktuj się z nami, aby rozwiać wątpliwości i znaleźć najlepsze wyjście z trudnych spraw prawnych – bez wychodzenia z domu.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Eliza Rumowska
Absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego prawniczka. Specjalizuje się w prawie cywilnym, zwłaszcza w prawie konsumenckim (reklamacje, gwarancje itp.). Z serwisem ePorady24 związana od początku jego istnienia, udzielała porad w najbardziej złożonych sprawach. W swej wieloletniej karierze pracowała jako powiatowy rzecznik konsumentów, sekretarz gminy, inspektor ds. kredytów oraz radca w TP SA. Od 2008 r. prowadzi własne biuro prawne, jako prokurent obsługuje trzy spółki prawa handlowego, współpracuje z samorządem terytorialnym przy realizacji programów dotowanych z UE.
Zapytaj prawnika