• Autor: Katarzyna Bereda
Posiadam słup energetyczny na działce, w księdze wieczystej brak jest jakiegokolwiek wpisu o służebności. Zależy mi na usunięciu go z mojej działki, albo przesunięciu o 4-5 m. Jakie są na to realne szanse?
Niestety z praktyki sądowej i doświadczenia wiem, że przeniesienie słupów energetycznych jest praktycznie niemożliwe. Niniejsze jest podyktowane przede wszystkim względami dobra społeczeństwa. Należy podnieść, iż prawo własności jest najszerzej chronionym prawem, jednak zawsze powinno ustąpić pierwszeństwa względom dobra powszechnego, jakim jest dostarczanie np. energii elektrycznej do pozostałych gospodarstw. Z uwagi na to, od dawna wypracowana została praktyka, iż przedmiotowe przeniesienie czy usunięcie urządzeń jest niecelowe i niezgodne z dobrem pozostałych obywateli.
We wskazanym jednak przypadku proponuję skorzystać z instytucji ustanowienia służebności przesyłu. Jak wskazało przedsiębiorstwo przesyłowe w załączonym piśmie, niniejsza służebność została zasiedziana. Proszę się nie martwić takim stwierdzeniem, gdyż jest to naturalne stanowisko przedsiębiorstw przesyłowych. Orzecznictwo natomiast jest innego zdania. Warto wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009 r. (IV CSK 291/200): „Okres do 1989 r. nie może być wliczany do okresu zasiedzenia przez przedsiębiorstwo państwowe, jakim był zakład energetyczny. Do tego czasu wszystko było własnością Skarbu Państwa, a zatem i posiadanie było wykonywane na jego rzecz. Zakład sprawował tylko zarząd, a więc nie był właścicielem urządzeń. Do dnia 1 lutego 1989 r. przedsiębiorstwa państwowe sprawowały zarząd mieniem państwowym w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, co było dzierżeniem w rozumieniu art. 338 k.c. (wyroku z dnia 25 listopada 2008 r. Sąd Najwyższy (II CSK 346/08). Natomiast dla zasiedzenia służebności potrzebne jest, by ten kto dąży do zasiedzenia był posiadaczem, a nie dzierżycielem.”
Dlatego argumentacja wskazana w przesłanym przez Pana piśmie jest chybiona.
Zobacz też: Przesunięcie słupa energetycznego
Ujmując w skrócie, przysługujące Panu uprawnienie ustanowienia za wynagrodzeniem stosownej służebności. Należy w pierwszej kolejności podnieść, iż art. 3052 Kodeksu cywilnego stanowi podstawę dochodzenia roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu. Uprawnionym do dochodzenia takiego roszczenia jest przedsiębiorca będący właścicielem urządzeń lub właściciel nieruchomości, która ma być obciążona.
Właściciel nieruchomości, która ma zostać obciążona, jest uprawniony do uzyskania odpowiedniego wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu bez względu na to, czy roszczenie powstające na podstawie art. 3052 K.c. jest dochodzone przez niego samego, czy też przez przedsiębiorcę będącego właścicielem urządzeń.
Przesłanki powstania roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu różnią się w zależności do tego, czy rozpatrujemy roszczenie przysługujące przedsiębiorcy, czy też właścicielowi nieruchomości, która ma być obciążona. Aby powstało roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu przysługujące przedsiębiorcy, zgodnie z art. 3052 § 1 K.c., jej ustanowienie musi być konieczne do właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych. W związku z tym, że roszczenie to umożliwia obciążenie nieruchomości służebnością przesyłu wbrew woli jej właściciela, możliwe jest określanie go mianem „roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu koniecznego”. Dochodzenie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu koniecznego jest zasadne wtedy, gdy właściciel nieruchomości, która ma zostać obciążona, odmawia ustanowienia takiej służebności na warunkach zaproponowanych przez przedsiębiorcę.
Przeczytaj również: Usunięcie słupa energetycznego z działki
Natomiast powstanie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu przysługującego właścicielowi nieruchomości, która ma być obciążona, zgodnie z art. 3052 § 2 K.c., uzależnione jest od tego, czy służebność przesyłu jest konieczna w jakimkolwiek stopniu do korzystania z urządzeń przesyłowych. Dochodzenie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu przez właściciela nieruchomości, która ma być obciążona, jest zasadne wtedy, gdy przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o jej ustanowienie na warunkach zaproponowanych przez właściciela nieruchomości (Art. 3052 KC red. Osajda 2018, wyd. 20/B. Lackoroński).
Z uwagi na powyższe, w pierwszej kolejności należy wezwać przedsiębiorstwo do ustanowienia stosownej służebności za wynagrodzeniem. Nie podpowiem Panu, jakiego wynagrodzenia może się Pan domagać – wszystko zależy od wartości i rodzaju nieruchomości, wielkości urządzeń, zajętego pasa, umiejscowienia itp. Jeżeli nie umie Pan sam określić wartości wynagrodzenia, proponuję skorzystać z pomocy rzeczoznawcy majątkowego.
Wysokość wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na podstawie art. 3052 K.c. powinna uwzględniać przede wszystkim spadek wartości użytkowej nieruchomości, która będzie obciążona taką służebnością. Czynnikami, które mogą wywierać wpływ na jego wielkość, są: 1) charakter nieruchomości, która ma być obciążona – położenie, rodzaj, rozmiar, kształt; 2) jej społeczno-gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a w ich braku właściwości terenu i sposób korzystania z nieruchomości sąsiednich; 3) utrata pożytków; 4) zakres ograniczenia w prawie rozporządzania, swobodnego decydowania o przeznaczeniu i zagospodarowaniu nieruchomości, która ma być obciążona; 5) zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy w prawa właściciela nieruchomości, która ma być obciążona; 6) zakres i sposób pozbawienia władztwa nad nieruchomością, która ma być obciążona; 7) umiejscowienie urządzeń; 8) trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie (por. post. SN z 8.2.2013 r., IV CSK 317/12, Legalis; post. SN z 27.2.2013 r., IV CSK 440/12, Legalis). Wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu może być odpowiednio zmniejszona, gdy jej ustanowienie służy również zwiększeniu użyteczności nieruchomości obciążanej. Górną granicą wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinna być co do zasady wartość zajętej nieruchomości (post. SN z 18.4.2012 r., V CSK 190/11, Legalis). Wydaje się, że dla określenia wysokości wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu nie powinny mieć znaczenia korzyści uzyskiwane przez przedsiębiorcę przesyłowego (por. E. Gniewek, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, art. 3052, Nb 11).
Jeżeli natomiast nie ma możliwości ugodowego rozwiązania sporu, pozostaje jedynie droga sądowa. Sprawa o ustanowienie służebności przesyłu jest rozpoznawana przez sąd w postępowaniu nieprocesowym. W trybie nieprocesowym rozpoznawane są wnioski składane zarówno na podstawie art. 3052 § 1 K.c., jak i na podstawie art. 3052 § 2 K.c.
Z doświadczenia procesowego podpowiem, iż niniejsze postępowania sądowe są długotrwałe i przedsiębiorstwa nie są chętne, aby uiszczać wynagrodzenie na rzecz właściciela nieruchomości. Warto jednak spróbować i walczyć o swoje prawo, gdyż sądy przychylają się do wniosków o ustanowienie służebności przesyłu.
Jeżeli chciałby Pan przesunąć słup i nie ponosić z tego tytułu opisanych kosztów, to również pozostaje w tej sprawie droga sądowa. W swojej praktyce spotkałam się z orzeczeniami sądu, które nakazywały przesunąć urządzenia na koszt przedsiębiorcy. Jednak z uwagi na wejście przepisów o służebności przesyłu – sądy wolą orzekać o stosownych wynagrodzeniu. Z uwagi na to, trzeba w sposób należyty udowodnić, iż umiejscowienie urządzeń jest bardzo problematyczne i stosowne jest ich przeniesienie.
Proponuję więc skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże i doradzi w niniejszym postępowaniu, gdyż jak wskazałam, są to sprawy dość długotrwałe.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Bereda
Adwokat, absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego – pracę magisterską napisała z prawa pracy. Podczas studiów odbyła liczne praktyki, zarówno w sądach, jak i w kancelariach adwokackich. Aplikację adwokacką rozpoczęła w 2015 roku. W marcu 2018 roku przystąpiła do egzaminu zawodowego, uzyskując jeden z najlepszych wyników w izbie zielonogórskiej i w konsekwencji kończąc aplikację adwokacką z wyróżnieniem. Specjalizuje się w prawie rodzinnym, cywilnym, zobowiązaniach, prawie spadkowym, prawie gospodarczym i spółkach prawa handlowego.
Zapytaj prawnika
